Vekalet savaşı, iki ülkenin birbirleri ile doğrudan karşı karşıya gelmeden çatışma içerisinde olmalarıdır. Bu bir silahlı çatışma anlamına da gelebilmekle birlikte asıl anlamı iki farklı gücün birbirlerinin çıkar veya topraklarına saldırmak için dış çekişmeleri kullanmasıdır. Bu sıklıkla bir ülkenin karşısındaki ülkenin müttefiki olan bir güce saldırması ya da bunu yapması için kendi müttefiklerine yardım etmesi şeklinde tezahür edebilmektedir.
Vekalet savaşlarının, esasen, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana sık görülür olduğunu söylemek mümkündür. Bu çatışma şeklinin Soğuk Savaş döneminde zirve yaptığını ve yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren küresel/bölgesel çatışmalarda belirleyici bir unsur olduğu göze çarpmaktadır. Vekalet savaşlarının Soğuk Savaş döneminde zirve yapmasının en açık sebebi Sovyetler Birliği ve ABD’nin doğrudan karşı karşıya gelmesinin doğurabileceği bir nükleer felaket ihtimalinin yarattığı korkuydu. Bu sebepten ötürü vekalet savaşları çatışmaların uygulanmasında daha güvenli bir yol olarak benimsenmiştir.
Bir başka önemli sebep ise Sovyetler Birliği’nin son yıllarında, Sovyetlerin vekalet savaşı sistemini özellikle ekonomik olarak daha mantıklı bir yol olarak görmeleri ve bunun sonucunda NATO karşıtı güçleri destekleyerek direkt çatışmadan kaçınmalarıdır.
Ayrıca yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyada görüntülü medyanın gelişmesi ve kamuoyunun dış politika üzerindeki etkisinin de artması ile başta ABD olmak üzere birçok ülke, yabancı topraklardaki çatışmalarda asker kaybetmenin yarattığı olumsuz etki ile karşılaşmıştır. Medya ve iletişim araçlarının gelişmesi savaşın korkunçluğunu daha net aktarmış, bu da kamuoyu nezdinde savaş karşıtlığını arttırmıştır. Savaşın farklı kanallardan yürütülmesine en güzel örneklerden biri Soğuk Savaş sırasında Afganistan olmuş, ABD bu ülkede Sovyet işgaline karşı ayaklanan Mücahitleri para ve silahla desteklemiştir.
Günümüzde birçok coğrafyada vekalet savaşlarından izler görmek mümkündür. Yemen, Libya ve Suriye’de yaşananlar bunun en belirgin örneklerindendir. Bu ülkelerde farklı çıkarları olan çeşitli aktörler, destekledikleri gruplara birçok boyutta desteklerini sürdürerek gerilimin yükselmesine yol açmaya devam ediyor.
Yararlanılan Kaynaklar
Erol, M. S. & Çelik, K. E. (2018). ABD’nin Suriye Politikasında Vekil Aktör Olarak Terör Örgütleri: YPG Örneği . Bölgesel Araştırmalar Dergisi , 2 (2) , 14-45 . Retrieved from
https://dergipark.org.tr/en/pub/bader/issue/41740/504035
