Güvenlik ikilemi (security dilemma) kavramı, uluslararası sistemde devletlerin kendi güvenliğini tesis etmek amacıyla ortaya koyduğu askeri kabiliyetlerini arttıracak politikaların, istemeyerek de olsa diğer devletlerce bir güvensizlik kaynağı olarak algılanması ile birlikte karşı politikalar üretmesinin sonucu olarak ortaya çıkan güvenlik-güvensizlik kısır döngüsünü açıklamakta kullanılır.
Bu bağlamda devletler birbirine karşı pozisyonlar alır, sonuçta devletler için de hem ekonomik hem de askerî bakımdan büyük bir külfet doğar. Üstelik atılan adımlar algılanan tehdidi yok etmez, aksine tehdit algılanan devletin daha büyük bir tehdide dönüşmesine sebep olur.
Güvenlik ikilemi kavramı Soğuk Savaş döneminin ürünü olmakla beraber uluslararası ilişkiler terminolojisine John H. Herz’in yazdığı Politik Realizm ve Politik İdealizm (1951) kitabıyla girmiştir.
Herz, Soğuk Savaş döneminde vücuda gelen iki kutuplu gruplaşmanın bu ikilemi şiddetlendirdiğini ileri sürmekteydi. İki kutuplu sistemi güç dengesi sistemi ile karşılaştıran Herz, “iki kutuplu sistemin güvenlik ikilemine en üst düzeyde keskinlik kazandırdığı” sonucuna varmıştır.
Realizm ve realist paradigmaya göre güvenlik ikileminin nedeni; devletlerin kendilerini içinde buldukları anarşi durumundan dolayı ortaya çıkmaktadır.
(bkz: Realizm)
Yazılarımızdan haberdar olmak için bizi takip etmeyi unutmayınız 🙂
Yaralanılan Kaynaklar
1- Evans, G. ve Newnham, J. (2007). Uluslararası İlişkiler Sözlüğü. İstanbul.
2-Çelikpala, Mitat, “Güvenlik İkilemi”, Güvenlik Yazıları Serisi, No.48, Kasım 2019. https://trguvenlikportali.com/wp-content/uploads/2019/12/GuvenlikIkilemi_MitatCelikpala_v.1.pdf
3-Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, Ahmet Emin Dağ, Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009
