‘Dehşet Dengesi’ (balance of terror), nükleer güce sahip olan devletlerden her birinin, diğerlerinin de kendisini yok edecek bir karşılık vereceğinden korkarak, nükleer silahlara dayalı bir ‘ilk hareketten kaçınması’ durumunu anlatmak için kullanılır.
Bu kavram, Soğuk Savaş döneminde ABD’nin nükleer caydırıcılık politikalarına özel atıf yapan stratejik analizciler tarafından kullanılmıştır.
Dehşet dengesine aynı zamanda ‘Karşılıklı Mahvolma’ da denir. Uluslararası literatürde ‘mutual assured destruction’ diye bilinen kavram başka bir deyişle; topraklarını rasyonel olarak kabul edilemeyecek derecede yüksek tahrip seviyeleriyle tehdit edebilecek kadar saldırgan kabiliyete sahip, süper güçlerin arasındaki eşitlik durumunu ifade etmektedir.
(ilgili: Güvenlik İkilemi)
Nükleer güçlerden hiçbiri, karşısındakinin cevap verme kapasitesini tamamen ortadan kaldırabilecek bu ilk vuruş kapasitesine sahip değildir. Yine tarafların nükleer hedefler olarak büyük kentleri seçmeleri, olası karşılıklı saldırılardaki yıkımın dehşetini arttıracağında, bu korku ve caydırıcılık denge ortaya çıkarmaktadır.
Öte yandan, dehşetin bir ruh hali olmasından ötürü her türlü cezalandırma tehdidi, böyle bir sonuca sebebiyet verebilir. Bu nedenle, ilke olarak dehşet dengesi, – terörist gruplar gibi – hükümet dışı aktörler arasında da varlığını sürdürebilir.
Schelling, dehşet dengesinin basitçe eski bir düşüncenin; ‘rehinelerin değişimi’ düşüncesinin modern uyarlaması olduğunu iddia etmektedir.
Dehşet dengesi olarak tanımlanan durumun normalde devletler arasında işlediğini anlamak gerekir, zira Soğuk Savaş sırasında özelde Amerika Birleşik Devletleri ile eski Sovyetler Birliği arasındaki nükleer caydırıcılık ilişkisini ifade etmek için kullanılmıştı.
Soğuk Savaşı, ‘Soğuk’ yapan ‘dehşet dengesi’dir. Hem ABD’nin hem de SSCB’nin nükleer güce sahip olması, aralarında yaşanacak olası bir sıcak çatışmanın, tarafların her ikisi içinde bütüncül bir yıkıcı etkiyle sonuçlanacağından, iki ülke arasındaki rekabet, sıcak çatışmadan uzak kalmıştır.
Yaralanılan Kaynaklar
1- Evans, G. ve Newnham, J. (2007). Uluslararası İlişkiler Sözlüğü. İstanbul.
2- Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, Ahmet Emin Dağ, Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009
